SALMÓN TRANSXÉNICO

 

 

O primeiro animal transgénico deseñado para o consumo humano ?un salmón de crecemento rápido? deu un gran paso no camiño cara á súa aplicación comercial. A empresa fabricante, a estadounidense AquaBounty Technologies, logrou a autorización de Canadá para cultivar ovos dos seus salmones modificados genéticamente. A escala industrial. Os salmones rápidos non chegarán ás estanterías dos supermercados mentres a axencia alimentaria norteamericana (a poderosa FDA, ou Food and Drug Administration) non o aprobe. Pero, a xulgar pola súa xestión co Goberno canadiense, a empresa parece sentirse optimista sobre ese trámite administrativo. O primeiro animal transgénico xa sobrevoa o noso mantel.

A discusión sobre os alimentos transgénicos centrouse ata agora en produtos vegetales como o maíz Bt, modificado genéticamente para resistir ás súas pragas máis comúns. En comparación coa norteamericana, a regulación europea destes produtos é moi restrictiva. A iso contribuíron máis as campañas ecologistas ?e o seu notable propagación entre a poboación? que as evidencias científicas dos riscos sanitarios ou medioambientales dos cultivos transgénicos, máis ben escasas ou nulas, segundo a fonte científica.

O peixe de AquaBounty crece o dobre de rápido que o natural

Pero o salmón de AquaBounty é o primeiro animal transgénico que aspira a chegar aos nosos mercados e restaurantes. E o Goberno canadiense acaba de darlle un espaldarazo ao autorizar á empresa a operar a gran escala na illa do Príncipe Eduardo, na costa atlántica de Canadá. AquaBounty poderá exportar 100.000 ovos dos seus salmones transgénicos desde esa piscifactoría canadiense ata outro vivero que a empresa ten nos bosques pluviales de Panamá, segundo o diario británico The Guardian.

Aínda que este paso legal poida parecer algo críptico ?e aínda que o sexa?, trátase da primeira operación de escala industrial cun animal transgénico aprobada na historia. E será tamén a historia quen decida si iso acaba sendo bo ou malo. En calquera caso, AquaBounty xa ten o visto bo administrativo para producir os seus ovos de salmón modificado a escala industrial. O obxectivo da empresa é vender eses ovos ás piscifactorías do mundo que queiran compralos.

A decisión que tome a FDA terá, xa que logo, transcendencia planetaria para o cultivo do salmón. E tamén máis aló, pois outras 30 especies piscícolas transgénicas esperan na cola, ou pronto o farán segundo as previsións da industria. E despois virán outros animais modificados como o bovino resistente ás vacas tolas e o porco que dá panceta light, ou baixa nas nefastas graxas saturadas que atascan as arterias de medio mundo.

?Non produce alergias nin outros danos á saúde?, di un científico do CSIC

O salmón de AquaBounty, unha empresa biotecnológica de Massachusetts, chámase AquAdvantage, e porta na súa genoma dúas segmentos de ADN que os genetistas da empresa introducíronlle coas modernas técnicas da ingeniería biolóxica: un xene da hormona do crecemento tomado do salmón real (Oncorhynchus tshawytscha), unha especie relacionada co salmón atlántico, pero caracterizada por unha talla moito maior; e unha secuencia reguladora (un anaco de ADN que regula a un xene máis ou menos próximo) procedente das viruelas, uns peixes de parentesco moito máis afastado, e que viven en latitudes moi frías.

O principal factor limitante do tamaño do salmón atlántico natural é a temperatura: o frío reprime o seu xene da hormona do crecemento. Pero no salmón transgénico, o ADN regulador procedente das viruelas, que está afeito activarse en frío, faio no seu novo genoma de acolleita e permite que a hormona do crecemento prodúzase, aínda que a temperatura sexa baixa.

Si engadimos que esa hormona do crecemento é a versión hiperactiva tomada do corpulento salmón real, o resultado é un salmón atlántico que crece o dobre de rápido que a súa versión natural. Non é un salmón xigante, senón que tarda un ano e medio (no canto de tres anos) en alcanzar o tamaño típico de explotación comercial. A empresa leva traballando neste proxecto desde o ano 2000, e o comité científico da FDA empezou a deliberar sobre iso fai tres anos.

?Non cabo dúbida de que se trata dun proxecto comercialmente interesante?, admite o profesor de investigación do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) José Pío Beltrán, especialista en alimentos transgénicos. ?É un salmón atlántico que leva dous xenes doutras especies relacionadas que lle permiten crecer máis rápido; o principio probouse con éxito a pequena escala experimental; e as probas son satisfactorias por canto non produce alergias nin outros efectos daniños sobre a saúde. O debate céntrase nos efectos para o medio ambiente?.

Beltrán, como outros científicos expertos neste campo, non ve obstáculos ?de principio? contra o uso de transgénicos para consumo humano, senón que é partidario de analizar caso por caso. Segundo o obxectivo ?resistencia a pragas, aumento da produción, mellora das calidades nutritivas?, as solucións de hibridación e selección convencional ou as modificacións xenéticas poden resultar a mellor estratexia. ?Non se pode estar a favor ou en contra de forma genérica?, di Beltrán.

O científico advirte, con todo, que a invención de AquaBounty, por máis que poida ser ventajosa para este sector concreto das piscifactorías, non é a solución para o gran problema da economía pesquera mundial: ?Que non sabemos como alimentar aos peixes; unha parte importante da actividade das piscifactorías baséase en dar para comer aos peixes harina de peixe, no que difícilmente pode ser unha estratexia sostenible?.

Os ecologistas denuncian efectos sobre a saúde da industria acuícola

Beltrán resume: ?Paréceme moi ben un salmón que creza o dobre de rápido, pero non se ven moi ben as súas consecuencias globais?. É a terceira vía proposta recientemente polos científicos para facer avanzar o debate dos transgénicos máis aló das atopadas ?e enconadas? posturas tradicionais de expertos e ecologistas.

A organización ecologista que máis se destacou polo seu rexeitamento aos alimentos transgénicos é Greenpeace. O seu responsable de agricultura e transgénicos en España, Luís Ferreirim, comparte con Beltrán o escepticismo ante as garantías que ofrece AquaBounty para evitar que o salmón transgénico se escape das piscifactorías ao mar aberto. ?Existen abundantes datos sobre os efectos sobre o medio ambiente e a saúde da industria acuícola e de engorde?, di, ?e con animais modificados genéticamente os riscos multiplicaríanse?.

Segundo Ferreirim, é frecuente que os peixes escápense das granjas e crúcense con poboacións naturais, co risco de que estas se despracen ou se extingan. ?Hai un modelo experimental, o xene Troyano, segundo o cal a liberación de 60 peixes transgénicos podería levar á extinción dunha poboación salvaxe en soamente 40 xeracións?.

O responsable ecologista subliña tamén que unha actividade a gran escala, como a que se prepara en Canadá, ?ten consecuencias que poderían afectar aos ecosistemas acuáticos en xeral; a liberación de peces transgénicos debe ser considerada unha liberación global e, en consecuencia, debe ser parte do acordo multilateral das Nacións Unidas, o Protocolo de Cartagena?.

O 61% de europeos rexeita este tipo de alimentos modificados

Ferreirim amplía o foco da súa crítica: ?Queren os consumidores salmón transgénico??, pregúntase. ?Esta é a primeira pregunta que se debería facer antes de avanzar máis con este absurdo experimento; e a resposta é non; a cidadanía non quere transgénicos e iso lévao deixando ben claro na Unión Europea, onde o 61% dos cidadáns rexeita este tipo de alimentos; e ata en Estados Unidos, onde se poderían comercializar os primeiros salmones transgénicos si fosen autorizados para o consumo humano, a cidadanía esixe cada vez con maior forza o etiquetado dos produtos transgénicos?.

Greenpeace oponse á liberación de transgénicos ao medio ambiente, xa sexan plantas ou animais. ?Antes de seguir malgastando diñeiro en investigación con transgénicos?, di Ferreirim, ?a primeira pregunta que deberiamos contestar é si os transgénicos, tanto plantas como animais, son necesarios?.