CREADOS MINIRRIÑONES HUMANOS A PARTIR DE CELULAS NAI

 

 
A investigación en medicina regenerativa está derribando barreiras a bo ritmo 15 anos despois do descubrimento das células nai embrionarias humanas. Trala xeración de versións en miniatura do fígado e o cerebro, chégalle agora a quenda aos minirriñones humanos. Non se trata xa de derivar tal ou cal liña celular especializada a partir de células nai, senón de auténticos órganos en 3D, aínda que en versión reducida ou primordial, similar á primeira aparición desas estruturas durante o desenvolvemento humano. Aínda é pronto para pensar en trasplantes, pero os novos minirriñones non só abren esa posibilidade a medio prazo, senón que teñen fundamentais aplicacións inmediatas na procura de tratamentos contra a enfermidade renal.

Juan Carlos Izpisúa e os seus dous equipos do Instituto Salk de California e o Centro de Medicina Regenerativa de Barcelona, en colaboración co centro de bioingeniería CIBER-BBN e o Hospital Clínic da mesma cidade, lograron crear minirriñones humanos a partir dos dous principais tipos de células nai utilizados en investigación biomédica, as embrionarias e as iPS (ou de pluripotencia inducida), que se obteñen atrasando o reloxo de simples células da pel. Publican os seus resultados en Nature Cell Biology.

O obxectivo final da medicina regenerativa é obter tecidos e órganos para trasplantes, e esta meca científica, con estar aínda plagada de obstáculos formidables, sobrevoa a imaxinación de calquera investigador do campo. Izpisúa recoñece abiertamente que o traballo do seu equipo ?xera esperanzas de que un día podamos usar nosas propias células para rexenerar os nosos órganos doentes, solucionando con iso a escaseza de órganos para trasplantes?.

O avance fai posible reproducir dolencias renales nun laboratorio.

RESULTADO

Pero ese obxectivo nin é o único nin será o primeiro en ver a luz da práctica biomédica. Si as células da pel obtéñense dun paciente de calquera enfermidade renal, a súa conversión en células nai iPS e posterior diferenciación producirá un minirriñón humano sobre o que se poderá investigar con todo o poder analítico da biología molecular e celular contemporánea: sobre ese órgano de síntese poderase facer todo o que non se pode facer cun paciente completo, por dolorosamente obvias razóns éticas.

Pronto se derivará diso un coñecemento profundo das causas biolóxicas das enfermidades renales. E os científicos da Jolla e Barcelona probaron a validez do principio ao derivar minirriñones (o término técnico é primordios renales) dun paciente de enfermidade renal poliquística (PKD, por polycystic kidney disease), un dano xenético progresivo dos riñones. Ese material pódese utilizar xa mesmo para diseccionar as causas desa dolencia incurable.

Un dos aspectos clínicos importantes do traballo?, di un dos autores, o nefrólogo do Hospital Clínic Josep Maria Campistol, ?é que fai posible reproducir no laboratorio enfermidades renales humanas e valorar distintas estratexias terapéuticas en modelos in vitro?. Campistol dirixe o Instituto de Nefrología e Urología dese hospital barcelonés.

Os científicos esperan tamén que os miniórganos xerados a partir de células nai iPS de pacientes sirvan para probar baterías de pequenas moléculas ?candidatos a fármacos? que poidan paliar a enfermidade en cuestión, por exemplo destruíndo as células incorrectas, ou estimulando as desexables, ou corrixindo algunha reacción bioquímica desencaminada. A utilización de miniórganos, esperan algúns investigadores, pode mellorar e acurtar os procedementos que debe superar un novo fármaco para chegar ao ensaio clínico. Isto non é un argumento só para o riñón, senón tamén para os outros miniórganos que xa se crearon ou pronto o serán.

Pero o riñón era un obxectivo predilecto dos investigadores, e en particular de Izpisúa. As enfermidades deste órgano son moitas e moi estendidas, e a miúdo teñen un mal pronóstico. O riñón apenas ten capacidade para repararse ou rexenerarse a si mesmo, e moitos pacientes acaban na cola dos trasplantes, no caso de que poidan ingresar nela. Os investigadores esperan que as células nai poidan axudar.