O golem
A creación de vida artificial ponse a tiro de pedra coa síntese dun cromosoma


Nas lendas medievais do golem, un home sabio podía insuflar vida á materia inanimada mediante unha combinación de letras que formaban unha palabra sagrada, talvez un dos moitos nomes ocultos e impenetrables da divinidad que a cultura humana perdera co paso dos séculos. Nos mitos a miúdo reverberan as máis ancestrales aspiracións humanas, e poucas o son tanto como crear vida da nada e emular así a pericia máis eminente de Deus, a súa arte máis recóndito e sublime.

Non é o mito, con todo, senón a ciencia quen está acariñando máis de cerca ese soño nestes albores do século XXI, e o avance que coñecemos esta semana pódese cualificar sen esaxeración de sobrecogedor. Un grupo internacional de científicos liderados pola Universidade de Nova York conseguiu sintetizar a partir dos seus meros compoñentes químicos un cromosoma da levadura, un hongo unicelular que ?pese á súa aparencia modesta e a súa familiar presenza na cociña, a panadería e a industria cervecera? cae ao noso lado da barreira na gran fronteira que separa aos seres vivos en dous grandes reinos, as bacterias e os organismos superiores ou eucariotas. Cada neurona do noso cerebro é unha célula eucariota non moi distinta, no fondo, das que forman a levadura. O que se pode facer con este hongo microscópico poderase facer algún día non moi afastado coa especie humana. De aí o vértigo que suscita esta proeza científica e tecnolóxica.

A síntese no laboratorio dun cromosoma eucariota, un paquete de información xenética como os que constitúen o noso genoma? derriba un dos grandes obstáculos técnicos para abordar proxectos que ata agora parecían sacados de Parque Jurásico, a premonitoria novela de Michael Crichton levada ao cine por Spielberg. Entre eles estará algún día a resurrección de especies extintas como o mamut ou o neandertal, cuxos genomas xa foron secuenciados a partir dos seus restos fósiles. Polo momento hai que conformarse con aplicacións máis terrenales como mellorar os biocombustibles, os antibióticos ou as vacunas da hepatitis.

Unha vez aberta a lámpada de Aladino, con todo, xa é moi difícil que alguén poida deter ao xenio. O golem está chamado a cobrar vida.